Spina Bifada
Ana Sayfa
Spina Bifada
Spina Bifada / Fzt. Zeynep D. ÇIRAK
Spina bifida, anne karnında hamileliğin ilk ayında omuriliğin arka tarafının uygun bit biçimde kapanamaması sonucunda oluşan bir hastalıktır.
Son 30 yılda azalmakla birlikte coğrafi dağılım olarak, Britanya adaları ve orta Avrupa ’da, ABD ‘nin doğu yakasında görülme oranı daha fazladır. Türkiye ‘de ide her 1000 yeni doğandan 3’ ünde spina bifida görülmektedir. Vakaların %80-90 ‘nın neden olduğu bilinmemekle birlikte, bilinen bazı nedenler şunlardır:
Kromozom anomalileri
Merkezi sinir sistemindeki değişikliklere yol açan enfeksiyonlar
Anne karnında geçirilen enfeksiyonlar
Bazı ilaçlar
Alkol, sigara
Radyasyona maruz kalma
Ailede daha önce spina bifidadan etkilenmiş çocuğun olması
Anne ve/veya babanın spina bifidalı olması
35 yaşın üstünde doğum yapan annelerin çocuklarında
Aşırı şişman olan annelerin çocuklarında
Şeker hastası olan annelerin çocuklarında görülmektedir.
SPİNA BİFİDA ‘NIN ÇEŞİTLERİ
Spina Bifida temel olarak üç şekilde karşımıza çıkar.
1. Gizli spina bifida: Bu tür herhangi bir belirti vermez ve tedavi gerektirmez. Daha çok tesadüfü olarak röntgen filminde fark edilir.
2. Spina bifidaocculta: Omurilik arkasındaki açıklık o bölgedeki yapıları fazla etkileyecek boyutta değildir. Tesadüfen röntgen filminde fark edilir. Herhangi bir cerrahi müdahalede bulunmaya gerek yoktur; fakat ilgili doktorlar tarafından takibinin yapılması gerekmektedir.
3. Spina bifida cystica: İkiye ayrılır;
Meningocel: Omurilik arkasındaki açıklık oldukça büyüktür ve bu açıklıktan omurilikteki zarlar ve omurilik sıvısı deri üzerinde kese oluşturacak şekilde dışarıya doğru belirgin bir açıklık oluşturur.
Myelomeningocel: Omurilik arkasındaki kemiksel açıklık oldukça büyüktür. Bu bölgede omurilik sıvısı, omurilik zarları ve omurilik içindeki sinirler dışarıya doğru kese oluşturacak şekilde belirgin bir açıklık oluşturur.
Erken Tanı Konulabilir Mi?
Hamileliğin ilk aylarında yapılan kan taramasında serum alfa protein miktarının yüksek olması spina bifida anlamına gelir.
Amniyosentez ve ultrason ile kesin tanı konulur.
Spina Bifida da Görülen Sorunlar
Spina Bifidalı hastalarda spina bifida olan bölgenin altında değişik sorunlar gözlenmektedir. Bunlar:
Kaslarda zayıflık
Değişik bölgelerde duyu kaybı: Bacaklara giden sinirlerin etkilenmesi sonucunda bacakların değişik bölgeleri hissedemeyebilir.
Bağırsak ve mesane sorunları: Spina bifidalı çocukların tamamına yakınında idrar kesesi ve bağırsakları kontrol eden sinirlerin zarar görmesi nedeni ile idrar ve gaita tutamama/yapamama sorunları vardır.
Zekâ geriliği: Spina bifidalı çocukların %80’i normal zekâya sahiplerdir.
Hidrosefali: Omurilikteki problem nedeniyle beyinde su toplaması sonucunda kafa çapının büyümesine hidrosefali denmektedir. Myelomeningosel ve meningoselli çocukların %90’ında hidrosefali görünmektedir. Hidrosefalinin acil olarak tedavi edilmedi gerekmektedir. Genellikle yapılan beyin ameliyatı sonucunda kafaya takılan şantla bu problem çözülmektedir.
İskelet sistemine ait sorunlar: Bu hastalarda kalça, diz, ayak ve omurilikte farklı şekillerde kemiksel sorunlar görülmektedir.
TEDAVİSİ
Tedavi ile spina bifidalı çocukların %80’i hayatta kalabilmektedir. Uygulanan tedavi metotları şöyle sınıflandırılabilinir:
1. Medikal Tedavi: Yukarıda saydığımız sorunların tedavisi amacıyla kullanılan ilaçları kapsamaktadır.
2. Cerrahi Tedavi: Spina bifidalı çocuk doğumu takiben ilk birkaç ay içinde ameliyata alınarak belindeki kese kaldırılarak içindeki dokular yerine yerleştirilir. Uygulanacak cerrahi müdahale mevcut fonksiyon kaybın düzeltmeye yönelik değildir; mevcut hastalığın tek bir cerrahi müdahale ile ortadan kalkmayıp, çok büyük ihtimalle şant dâhil ürolojik, ortopedik ve bir takım müdahaleyi içine almaktadır. Cerrahideki amaç çocuğun hayatta kalmasını sağlamak ve yaşam kalitesini artırmaktır.
3. Fizyoterapi ve Rehabilitasyon: Fizyoterapi ve rehabilitasyon spina bifidalı çocuk ve ailesinin yaşantısında oldukça önemli bir yere sahiptir; çünkü çocuğun yaşam kalitesi rehabilitasyon alabilme şansına bağlıdır.
Fizyoterapi ve rehabilitasyonun asıl amacı çocuğun; hareket, duruş veya vücut pozisyonu ile ilgili problemi tanımlamak ve çocuğu mümkün olduğu ölçüde bağımsızlık kazandırarak erişkin yaşa hazırlamaktır.
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon;
Kas – İskelet sorunlarının giderilmesi ve önlenmesi
Kas- iskelet sisteminin hareketliliğinin sağlanması
Çocuğun vücudunu tanıması ve kontrolünün geliştirilmesi
Çevreye olan ilgisinin artırılması
Var olan sorunların çözümüne yönelik araların seçimi ve çocuğa bu aletlerin kullanılmasının öğretilmesini
Aile ve hastanın bilgilendirilmesini içermektedir.